Zo bestrijd je volgens microbioloog zweetgeur: ‘Deo is alsof je atoombom gooit en dan bloemetjes verwacht’
Iedereen heeft er weleens last van en als de temperaturen stijgen, kan het onaangenaam zijn: zweten. Maar wat kun je het best doen tegen onaangename geurtjes? Microbioloog Chris Callewaert legt uit hoe je zweetgeuren aanpakt, en waarom deodorant meestal averechts werkt. „Eigenlijk heeft iedereen drie soorten zweet’’
Nathalie Tops 20-06-25, 13:15 Laatste update: 20-06-25, 14:22
„Wat zijn de plekken waar jij het meest zweet?’’, zien we een jonge vrouw met een roze jasje vragen aan toevallige en al even jeugdige voorbijgangers. „Tussen mijn benen, dan krijg ik van die schurende billen’’, zegt de een. „Op mijn rug’’, antwoordt de ander. „Toch wel bijna overal’’, verklapt de laatste jongedame die in beeld komt. Na nog geen acht seconden komt de aap — of beter gezegd spuitbus — uit de mouw: de interviewster haalt met de whole body-deodorant tevoorschijn als dé oplossing voor het aangehaalde zweetleed tevoorschijn.
Fabrikant Dove doet op tv en sociale media alvast zijn uiterste best om het product onder de aandacht te brengen bij vrouwen, en gebruikt daarbij een opvallende claim: ‘Slechts 1 procent van ons lichaamszweet komt uit onze oksels. Waarom gebruiken we dan alleen deo onder onze armen?’
Geen enkele deodorant of antitranspirant pakt het probleem van onaangename lichaamsgeur echt aan
-Chris Callewaert, microbioloog
Commerciële zet
„Aangezien de oksels slechts 1 procent van het totale huidoppervlak beslaan en we bijna overal op onze huid zweetklieren hebben, kun je stellen dat het eerste deel van die bewering klopt’’, reageert microbioloog Chris Callewaert. „We zweten namelijk op onze handen, buik, benen en zelfs onze hoofdhuid: vrijwel overal dus. Eén belangrijke kanttekening: slechts een klein deel van dat zweet zorgt voor nare geurtjes.’’
Dat is meteen de reden waarom zo’n whole body-deodorant vooral een slimme commerciële zet is, en geen hygiënische noodzaak. Callewaert: „Bedrijven spelen in op de bezorgdheden van mensen. Maar geen enkele deodorant of antitranspirant pakt het probleem van onaangename lichaamsgeur echt aan. Sterker nog, je loopt juist het risico op een averechts effect.’’
Bij whole body-deodorant komt daar nog een risico op huidirritatie bij. „De chemische geurstoffen in dit soort sprays, rollers of crèmes kunnen roodheid, eczeem of allergische reacties veroorzaken.’’
Drie soorten zweetklieren
Als een van de weinige wetenschappers doet de bio-ingenieur onderzoek naar de oorzaken van lichaamsgeur, wat verklaart waarom Callewaert ook wel ‘dokter oksel’ wordt genoemd. „Eigenlijk heeft iedereen drie soorten zweetklieren, en dus drie soorten zweet. De eccriene zweetklieren komen overal op het lichaam voor en zorgen ervoor dat onze lichaamstemperatuur op peil blijft. Een typisch voorbeeld is het zweet dat op onze huid verschijnt als we in de sauna zitten.’’
„Seba-zweet komt vooral voor op je voorhoofd, hoofdhuid en bovenrug en heeft als belangrijkste functie het gezond en soepel houden van je huid. De derde soort zweetklieren zijn de apocriene klieren, die zich voornamelijk onder de oksels en tussen de benen bevinden. Deze klieren produceren het zweet dat juist bedoeld is om geur af te geven’’, aldus Callewaert.
Bacteriën zijn de boosdoener
Waarom zorgen juist de oksels voor zo’n onaangename geur? „Het vocht dat deze klieren afscheiden bevat naast water en zout ook zogenoemde voorlopers van lichaamsgeur, zoals vetzuren, aminozuren en hormonen.’’ Toch zorgt niet het zweet zelf voor de geur. „Steriel zweet ruikt van zichzelf niet. Het gaat pas ruiken als het in contact komt met bacteriën, die de geurloze stoffen omzetten in vluchtige moleculen met een neutrale, aangename of juist onaangename geur.’’
Krijgen de ‘slechte’ bacteriën het overwicht in dit microklimaat, dan kan je zweet zuur, muf of zelfs naar ontlasting gaan ruiken
-Chris Callewaert, microbioloog
Er leven veel van die bacteriën onder onze oksels. „Ze bevinden zich niet alleen óp de huid, maar ook ín de huid. Toch hangt je lichaamsgeur niet per se af van het totale aantal bacteriën onder je oksels, maar van de samenstelling van je okselmicrobioom – de gemeenschap van zo’n honderd verschillende soorten bacteriën die daar leeft. Krijgen de ‘slechte’ bacteriën het overwicht in dit microklimaat, dan kan je zweet zuur, muf of zelfs naar ontlasting gaan ruiken.’’
Die geur veroorzakende bacteriën zijn bovendien niet eenvoudig weg te wassen. „Omdat ze ook in je zweetklieren en haarzakjes zitten, blijft die geur zich produceren, hoe vaak je ook doucht. Lichaamsgeur is daarom niet altijd het gevolg van een slechte hygiëne.’’
Vicieuze zweetgeurcirkel
En dan is er de deodorant, of je die nu alleen onder je oksels gebruikt of over je hele lichaam sprayt. „Een deodorant doodt de bacteriën onder de oksels. Hoe minder bacteriën, hoe minder geur. Maar uit ons onderzoek blijkt dat zo’n spray of roller slechts een kortetermijnoplossing is. Nog voordat de dag voorbij is, keren de bacteriën alweer terug. En het zijn vaak juist de hardnekkige, geurveroorzakende soorten die als eersten terugkomen.”
Chris Callewaert: „Door deodorant raakt soms het microbioom van de huid verstoord, waardoor je méér bacteriën aantrekt die een onaangename geur veroorzaken. Zo kan je afhankelijk worden van deo.’’
„Let op, het is wel een relatief individueel verschijnsel’’, vervolgt Callewaert. „Er zijn mensen die elke dag deodorant gebruiken en daar totaal geen last van ondervinden. Al zijn zij, zo bevestigt onderzoek, wel de lucky few: bij de meeste mensen heeft het gebruik van deodorant wel degelijk een negatief effect. Zo’n product gebruiken is alsof je een atoombom gooit en vervolgens verwacht dat er bloemetjes uitkomen.
Veel hangt samen met de gebruikte ingrediënten. Aluminiumzouten, die in antitranspirant zitten om het zweten tijdelijk te blokkeren, hebben bijvoorbeeld een heel grote impact op het microbioom. Hetzelfde geldt voor triclosan — inmiddels verboden in de EU —, zilver en alcohol.’’
Veel mensen zitten vast in een soort vicieuze zweetgeurcirkel, aldus de expert. „Door het gebruik van deodorant raakt hun microbioom verstoord, waardoor ze méér bacteriën aantrekken die een onaangename geur veroorzaken. Zo worden ze afhankelijk van hun deo. De meeste mensen hebben trouwens geen last van zweetluchtjes tussen de benen. Maar als je daar zo’n whole body-deodorant gaat gebruiken, kan er wél een probleem ontstaan. Zo’n product kan het microbioom in je schaamstreek verstoren, waardoor je daar anders gaat ruiken.’’
Meer stress, meer zweet
Hoewel het eigenlijk helemaal niet nodig is, verkoopt de ‘whole body’-deodorant in de Verenigde Staten als warme broodjes. Zo zag Lume, een van de eerste merken die met dit product kwam, de verkoop in 2023 meer dan verdubbelen tot 125,8 miljoen dollar, aldus de Amerikaanse krant The Wall Street Journal. „De whole body-deodorant is echt een typisch Amerikaans fenomeen’’, bevestigt de bio-ingenieur. „Op een congres vorig jaar zag ik dat zo ongeveer elk cosmeticamerk er inmiddels een op de markt heeft.’’
Stress zorgt voor de aanmaak van adrenaline, een hormoon dat de apocriene zweetklieren stimuleert
-Chris Callewaert, microbioloog
Van een booming business in lichaamsdeo’s is hier voorlopig nog geen sprake. „Al is het wel zo dat mensen tegenwoordig meer zweten. Dat is voornamelijk te wijten aan onze voeding, levensstijl en het feit dat we nu meer stress hebben.’’
„Je zweetproductie wordt bepaald door je stofwisseling en je hormonen, en die hormonen worden op hun beurt beïnvloed door hoe je je voelt’’, legt Callewaert uit. „Stress zorgt bijvoorbeeld voor de aanmaak van adrenaline, een hormoon dat de apocriene zweetklieren stimuleert. Daardoor komen er meer voorlopers van lichaamsgeur vrij, en trekken de vetzuren en aminozuren die ontstaan meer geurveroorzakende bacteriën aan. Wie veel stress heeft, kan zo in een vicieuze cirkel terechtkomen.’’
Bewegen kan dit doorbreken. „Als je sport — iets wat in onze vaak zittende levensstijl er snel bij inschiet — ga je ook zweten, maar zul je minder snel stinken. Een goede work-out vermindert namelijk mentale stress, en minder stress betekent minder adrenaline en dus minder apocrien zweet.’’ Tenzij je voor of na het sporten veel cafeïne drinkt. „Te veel cafeïne versnelt je stofwisseling en laat je juist meer zweten.’’
Belang van gezonde voeding
Op het gebied van voeding is er een duidelijke link met het andere microbioom in ons lichaam: dat van de darmen. „Wat slecht is voor het ene, is dat meestal ook voor het andere: ons typische westerse dieet, rijk aan vetten, koolhydraten, snelle suikers en bewerkt vlees, bevordert vooral de slechte bacteriën die ontstekingen in de darmen veroorzaken, en zorgt er tegelijkertijd voor dat er onder de oksels meer geurveroorzakende bacteriën ontstaan.’’
Hoe meer groenten je eet, hoe beter je microbioom zal zijn én hoe minder last je zal hebben van zweetlucht
-Chris Callewaert, microbioloog
Ook het bekendste gevolg van dit voedingspatroon — extra kilo’s — heeft direct invloed op onze lichaamsgeur. „Hoe hoger je BMI, hoe minder aangenaam je zweet doorgaans ruikt. De verklaring is vrij simpel: vetzuren spelen een grote rol bij het ontstaan van lichaamsgeur. Heb je meer vetzuren in je lichaam, dan scheid je er via je zweet ook meer uit.’’ Dat is waarschijnlijk de reden waarom Amerikanen zo dol zijn op whole body-deodorant: het land heeft een van de hoogste percentages obesitas ter wereld.
Maar dat wat je eet invloed heeft op hoe je ruikt, betekent ook goed nieuws. „Hoe meer groenten je eet, hoe beter je microbioom wordt en hoe minder last je krijgt van zweetlucht’’, benadrukt de expert. „Onder de microscoop zie je duidelijk dat wie zijn dagelijkse portie groenten binnenkrijgt, minder bacteriën heeft die een zure of muffe geur produceren. Wie op zoek is naar een blijvende oplossing voor lichaamsgeur, is dus beter af met een gezonder voedingspatroon dan met een deodorant’’, besluit Callewaert.
Bron: https://www.ad.nl/gezond/zo-bestrijd-je ... ~a8481095/
